11 Kasım 2016 Cuma

Öldürülen Gazeteciler (1921 - 1991)


* Ali Kemal, 1867 yılında İstanbul'da doğmuştur. Eğirimini Mülkiye Mektebinde sürdürürken son yılında ayrılarak Fransızca öğrenimini ilerletmek amacıyla Fransa'ya Paris'e gitti. Bir yıl sonunda İsviçre'nin Cenevre şehrine gitti. 1888 yılında İstanbul'a döndü ve Mülkiye Mektebi'ne başladı. Avrupa'da gördüklerinden etkilenip dernek kurmaya karar verdi, kurduğu dernek kapatıldı ve dokuz ay hapis yattı. 1889 yılında Halep sürgünü oldu, kaldığı yıllarda Türk Dili ve Osmanlı Edebiyatı öğretim görevlisi oldu. 1912 yılında İstanbul'a geri döndü ve İktidam gazetesinde başyazar unvanıyla yazılarına devam etti. 14 Kasım 1913 tarihinde Payem gazetesini kurdu ve başyazarlığı üstlendi. 1913 yılında İttihat ve Terakki'nin yaptığı askeri darbe sonrası tutuklandı. 6 Kasım 1922 tarihinde İzmit'te kumandanlık karargahı önünde linç edildi daha sonra kafası taçlarla parçalanarak öldürüldü.

* Ali Şükrü, 1884 yılında Denizli'de doğmuştur. Heybeliada'da Bahriye Mektebinde eğitim görmüştür, 1904 yılında mezun olarak Bahriye Erkan-ı harp okuluna girdi ve subay olarak bitirdi. 1909 yılında Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milli Cemiyetinde ikinci başkan olarak görev yaptı. Osmanlı'nın almak istediği nakliye gemileri için İngiltere'nin Livepool şehrin gönderildiğinde eğitimini tamamladı ve üst düzeyde İngilizce öğrendi. Meclise girdiği yıllar 28 Nisan 1920 tarihinde içki yasağı konusunda yasa teklifi önerdi. Görüşlerini yayınlamak için Mustafa Kemal'in Hakimiyetî Milliye gazetesine karşın Tan gazetesini kurdu ve yazılarını yayınlamaya başladı. 27 Mart günü ortadan kaybolmuştur. Daha sonra Ankara'ya gittiği ve Topal Osman'ın evinde iki kişinin iple boğularak 2 Nisan 1923 tarihinde öldürüldüğü anlaşılmıştır.

* Hüseyin Hilmi, 1885 yılında İzmir'de doğmuştur. Eğitimi hakkında bilgi bulunmamaktadır. 1908 yılındaki ikinci meşrutiyetin ilanından sonra sol ve sosyalist fikirleri savunan İştirak Dergisini 1910 yılında çıkarmaya karar verir. 15 Eylül 1910 tarihinde Osmanlı Sosyalist Fırkası kurular ve partinin önde gelen isimleri arasında yer alır.  İştirak dergisi siyasi gerekçeli bir kararla 1911 yılında kapatılır, fakat 1912 yılında tekrar açılır. 1913 yılında İttihat ve Terakki tarafından Sinop'a sürgün edilir. 1918 yılı sonunda İstanbul'a döner ve 1919 yılında Türkiye Sosyalist Fırkası'nı kurar. 15 Kasım 1922 tarihinde Ali Haydar isimli polis tarafından vurularak hayatını kaybeder.

* Hikmet Şevki, Cumhuriyetin ilk yıllarında gazete ve dergilerde hikayeler ve eleştiriler yazan, çevirler yapan ve yayınlatan kişidir. Hukukçu kimliğiyle de bilinir, hasta olmasına rağmen Mâkimiyet-i Milli gazetesi müdür yardımcısı olarak çalışmaya devam ederdi. 1920 - 1930 yılları arasında farklı gazetelerde hikayeleri ve batı edebiyatından bir çok çevirileri yayınlanırdı. 28 Nisan 1930 tarihinde ahlaki nedenlerden dolayı Ankara'da öldürülmüştür.  

* Sabahattin Ali, 25 Şubat 1907 tarihinde Edirne'de doğmuştur. Eğitimine Üsküdar'da Füyûzâtı Osmâniye Mektebinde başlamıştır. Babasının tayini üzerine eğitimine Çanakkale'de İptidai Mektebinde davam ederken seferberlik ilan edilir ve okul öğretmensiz kalarak kapanır. Daha sonra büyük sabalar sarf ederek okulu açtırır ve subaylar okulda öğretmenlik yapmaya başlar. 1921 yılında İptidai Mektebini bitirir. Daha sonra İstanbul'a gider ve bir yıl burada kalır. İstanbul'da gitmeye karar verir, Balıkesir'e giderek Muallim Mektebine kayıt olur. Okuduğu bu yıllarda şiir ve hikaye deneyimlerini arttırır ve okulun ikinci yıllarında gazete ve dergilere yazılarını gönderir. Yazar daha sonra okul müdürünün de desteğini alarak İstanbul'a nakil aldırmıştır. İstanbul'da dikkatlerini üzerine çekmiştir, edebiyat öğretmeninin desteği ile önemli dergilere şiir ve hikayeler göndermiştir. 21 Ağustos 1927 tarihinde öğretmenlik diplomasını alır. İlk öğretmenliğini Dayısının da yardımıyla Yozgat Merkez Cumhuriyet İlkokulunda yapar. Burada yazdığı şiirleri ve hikayeleri okuyacak kişiler bulamaz. Mustafa Kemal o dönemlerde yabancı dil öğretmeni yetişsin diye öğretmen okulundan mezun olan sınırlı sayıda kişileri yurt dışına göndereceğini bildirmiştir. 1928 Kasım ay sonlarında sınırlı sayıdaki kişileri Almanya'ya gönderir. Almanya'ya gönderildiği bu süre dört yıldır, ancak ikinci yılını tamamlayamadan Türkiye'ye geri dönmüştür. 1930 yılında Bursa'ya ilkokul öğretmeni olarak görev almıştır. Aynı yıl Almanca yeterlilik sınavlarına girmiş, ardından sınavı kazanarak Aydın'a ortaokulda Almanca öğretmeni olarak atanmıştır. Burada propaganda yapmak suçunda yargılanır. 9 Eylül 1931 tarihine kadar tutuklu kalmıştır. Serbest bırakıldıktan sonra Konya'ya Almanca eğitim görevlisi olarak atanır. 22 Aralık 1932 tarihinde şiirlerinde tahrik bulunduğu gerekçesiyle 1 yıl tutuklu kalır. 29 Nisan 1933 tarihinde serbest bırakılır. 1940 ve 1943 yıllarında yabancı yazarlardan çeviriler yapar, çeşitli dergilerde yayınlardı. 16 Haziran 1948 tarihinde Kırklareli'nde öldürülmüştür.

* Adem Yavuz, 1943 yılında Sivas'ta doğmuştur. Eğitim hayatına Çınarlı başlamış, orta ve lise hayatını İstanbul'da bitirmiştir. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesini kazanmış, okuduğu yıllarda Günaydın gazetesinde muhabir olarak görev yapmıştır. 1968 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu görevlisi olarak çalıştır. 1 Eylül 1969 tarihinde ANKA Ajans adına çalışmaya devam etmiştir. 1974 yılında muhabir olarak Kıbrıs'a gitti, orada Rumlar tarafından tutsak edilerek edildi ve silahla vuruldu. 26 Ağustos 1974 tarihinde Adana'ya getirildi ve burada daha fazla dayanamayarak hayatını kaybetti. 

* Ali İhsan Özgür, 1954 yılında doğmuştur. İlerici Geçler Derneği üyesi ve aynı zamanda Politika Gazetesi yazarıdır. 22 Kasım 1978 tarihinde bir aracın bagajında cesedi bulunmuştur. 

* Cengiz Polatkan, Hafta Sonu gazetecisin de muhabir olarak görevi yapmaktadır. 1 Aralık 1978 tarihinde gece kulübünde görevini yapmak için gitmiş ve burada bir grubun saldırısına maruz kalarak hayatını kaybetmiştir.

* Abdi İpekçi, 9 Ağustos 1929 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Eğitim hayatına Işık okulunda başladı, sonra Galatasaray Lisesinden 1948 yılında mezun oldu. Daha sonra Hukuk Fakültesini bitirdi. Ve Vatan gazetesinde 15 gün sonra gazetede istenilmedi ve gönderildi. 1949 yılında Yeni Sabah gazetesinde, ardından İstanbul Ekspres gazetelerinde yazı işleri müdürü olarak görev aldı. 1953 yılında Askerliğini Kore'de yaptı. 1954 yılında Milliyet gazetesi yazı işleri müdürü, ardından genel yayın yönetmeni oldu. 1 Şubat 1979 tarihinde İstanbul'da arabasında suikast sonucu hayatını kaybetmiştir.      

* İlhan Egemen Darendelioğlu, 1921 yılında Mersin'in Tarsus ilçesinde doğmuştur. Eğitim hayatına doğduğu köyde başlamış, orta öğretimini Çukurova'da bitirmiştir. Liseyi Adana'da okumuştur. Daha sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümünden mezun olmuştur. 1948 yılında Yeni Bozkurt dergisini yayınlamış daha sonra askerlik görevi için gitmiştir. Askerlikten sonra Türkçe öğretmenliği yapmıştır. 1954 yılında Toprak-Aylık Ülkü dergisini yayınlamaya başlamıştır. 1965 yılında Türkiye Komünizmle Mücadele Derneği genel başkanı olmuştur. 1969 yılında Adalet Partisinden İstanbul milletvekili seçilmiştir. Daha sonra Milliyetçi Hareket Partisine katıldı ve il teşkilatı görevi alarak siyasi hayatını sürdürdü. 19 Kasım 1979 tarihinde arabasına binerken bir kaç kişi tarafından suikast sonucu hayatını kaybetmiştir.

* İsmail Gerçeksöz, 1925 yılında İzmir'de doğmuştur. Eğitim hayatını babasının görevi nedeniyle bir çok yerde yapmış, sonra okumaya fırsat bulamadığı için kendi kendine yetişmiştir. Arapça ve Farsça dillerini çeşitli gazete ve dergilerden öğrendi. Yerleştiği Bursa'da Hâkimiyet gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü üstlendi, aynı zamanda Bursa Ekspres gazetesini çıkarıp çeşitli yazılar yazdı. İstanbul gazetesinin Bursa muhabirliğini yaptı. İstanbul'da Orta doğu gazetesinde görev yaparken suikast sonucu hayatını kaybetti.

Ümit Kaftancıoğlu, İlkokul bitirdikten sonra köy enstitüsüne katılmak için yılarca emek harcadı, ve en sonunda Cılavuz Köy Enstitüsü'ne girmeyi başardı. 1957 yılında okuduğu Enstitüyü bitirdikten sonra Mardin'in Derik ilçesinde öğretmenlik görevine başladı. 1961 yılında Balıkesir Necati Bey Enstitüsü'ne girdi ve burada Edebiyat Bölümünü bitirip Rize'nin Pazar ilçesinde Türkçe öğretmenliğine başladı. Daha sonra yedek subay olarak görev yaptı, görevini tamamladı. Türkiye Radyo Televizyon kurumunun gerçekleştiği sınavı kazanarak, 1974 tarihinde yapımcılık görevine başladı. 11 Nisan 1980 tarihinde Türkiye Radyo ve Televizyon kurumu binasına gitmek üzere evinden ayrılırken silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

* Muzaffer Feyzioğlu, 1918 yılında Trabzon'da doğmuştur. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini kazandı, fakat eğitimini üç yıl sürdürebildi. Hayatı boyunca foto muhabirliği yaptı. 14 Nisan 1980 tarihinde Trabzon'da belirsiz kişiler tarafından bırakılan bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti.

* Recai Ünal, 1959 yılında doğmuştur. Hayatı içerisinde Demokrat gazetesi muhabirliğini üstlendi. 21 Temmuz 1980 tarihinde tarihinde gazeteden evine giderken kaçırıldı ve 22 Temmuz 1980 yılında iple boğulmuş olarak cesedi bulundu.

* Mevlüt Işık, 1948 yılında Kars'ta doğmuştur. Ekinci gazetesi ortağı ve yazı işleri görevini üstlenmiştir. Daha sonra Öncü gazetesini kurmuş ve Tercüman gazetesi temsilciliğini yapmıştır. Bir çok devlet dairesi görevini de üstlenmiştir. 1 Haziran 1988 tarihinde Ankara'da bir otelin önünde meydana gelen olayda hayatını kaybetmiştir. 

* Saracettin Müftüoğlu, Nusaybin'de görev yaparken, 28 Haziran 1989 yılında sınırda çatışma yapılırken kurşunun kendisine isabet etmesi nedeniyle ölmüştür.

* Sami Başaran, Eğitimini İktisat öğrencisi olarak yaparken, gazetede çalışmaya başladı. Gazete gazetesi adına çalışırken, güneydoğu aşiretleri arasındaki kavgaya ilişki haber röportajı için randevu aldığı İstanbul bürosunda 1 Kasım 1989 tarihinde silahlı saldırı sonucu öldürülmüştür.  

* Kamil Başaran, Gazete gazetesinde muhabirlik görevi üstlenmiştir. Gazetede yazısı nedeniyle, eleştiri altında buluna kişi tarafından İstanbul'da bulunan çalışma odasında 28 Şubat 1990 tarhinde öldürülmüştür.   

* Çetin Emeç, 1935 yılında İstanbul'da doğmuştur. Eğitimini Galatasaray Lisesinden mezun olarak daha sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olarak bitirmiştir. 1952 yılında ilk çalışma hayatına Son Posta gazetesinde başlamıştır. 1972 yılına kadar Hayat ve Ses dergisinde yazı işleri müdürü, 1972 yılından sonra Hürriyet gazetesine geçerek genel yayın yönetmeni oldu. 1984 - 1985 yıllarında Milliyete geçti, 1986 yılında tekrar Hürriyet gazetesine döndü. 7 Mart 1990 yılında İstanbul'da şoförü ile birlikte öldürüldü. 

* Turan Dursun, 1934 yılında Sivas'ta doğdu. Babası din hocası olmasını istiyordu, onun için Kur'an kursuna gönderdi. Eğitimi tam olarak almak için bir çok şehir ve kasabasına gitti. Daha sonradan bu eğitimi alamayacağını anladığı zaman, Monoteistik dinler tarihini almaya karar verdi. Müftülük sınavını kazandı, ilkokul diploması olmadığı için atanamadı. Daha sonra İstanbul'da ilkokul eğitimini aldı ve mezun oldu. İmamlık görevine başladı. Hayatı boyunca Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ambar memurluğu olarak çalıştı, 1982 yılında emekli oldu. 1987 yılında bir çok dergide çeviriler ve yazılar yayınladı. 4 Eylül 1990 tarihinde İstanbul'da uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü. 

* Gündüz Etili, Polis kayıtlarına göre seyyar satıcılar arasında kavga çıkmış, ve Etili ağır yaralanmış ve 18 Eylül 1991 yılında İstanbul'da hayatını kaybetmiştir. 

1992 ile 1993 yılı arası öldürülen gazeteciler 
      
(Gazetecilerin isimleri çağdaş gazeteciler derneği baz alınarak hazırlanmaktadır.)


İfadelerİfadeler